Η Μυθική Περιουσία του Βατικανού
Το Βατικανό διαθέτει μια σημαντική περιουσία, η οποία σύμφωνα με τα δημοσιεύματα των Times και της γερμανικής ιστοσελίδας Tagesschau εκτιμάται ότι κυμαίνεται μεταξύ 10 και 15 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Αυτή η περιουσία αντικατοπτρίζει όχι μόνο τις οικονομικές επενδύσεις του Βατικανού αλλά και τις επιλογές του να επενδύσει σε τομείς που προάγουν το κοινωνικό καλό.
Η γαλλική οικονομική εφημερίδα Les Echos υπογράμμισε το 2020 ότι «οι φτωχοί είναι ο θησαυρός της Εκκλησίας», στα πλαίσια της Παγκόσμιας Ημέρας των Φτωχών. Παρά τις φιλανθρωπικές αυτές αξίες, το Βατικανό δεν φαίνεται να αποφεύγει τις μεγάλες επενδύσεις, όπως τα 49 πολυτελή διαμερίσματα που πρόκειται να κατασκευαστούν στη συνοικία Τσέλσι του Λονδίνου, σε μια επένδυση 200 εκατομμυρίων δολαρίων που έγινε το 2014. Αξιοσημείωτο είναι ότι, ένα χρόνο μετά την εκλογή του Πάπα Φραγκίσκου, ο οποίος είχε υποσχεθεί μία «φτωχή Εκκλησία στην υπηρεσία των φτωχών», η Γραμματεία του Κράτους του Βατικανού αποφάσισε να αποσυρθεί από την επένδυση στον πετρελαϊκό τομέα της Αγκόλας, προτιμώντας να στραφεί προς τον τομέα της πολυτελούς αγοράς ακινήτων στην βρετανική πρωτεύουσα.
Δομή και Διαχείριση Περιουσίας
Το Βατικανό έχει μακρά παράδοση επενδύσεων στις τραπεζικές και ασφαλιστικές αγορές, επιδιώκοντας τη διασφάλιση και αύξηση των οικονομικών του πόρων, ώστε να στηρίζει τις θρησκευτικές και φιλανθρωπικές του δραστηριότητες. Στη διαχείριση αυτής της περιουσίας, υπάρχουν δύο κύριοι θεσμοί:
– **Ινστιτούτο Θρησκευτικών Έργων (IOR)**: Γνωστό και ως Τράπεζα του Βατικανού, το IOR ιδρύθηκε το 1942 και λειτουργεί ως ανεξάρτητο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα εντός του Βατικανού. Διαχειρίζεται περιουσιακά στοιχεία ύψους 5,38 δισεκατομμυρίων ευρώ (2023) και εξυπηρετεί κυρίως καθολικά ιδρύματα και κληρικούς. Το 2023, ανέφερε καθαρά κέρδη αξίας 30,59 εκατομμυρίων ευρώ.
– **Διοίκηση της Περιουσίας της Αποστολικής Έδρας (APSA)**: Η APSA λειτουργεί ως το ταμείο και η κεντρική τράπεζα του Βατικανού, διαχειριζόμενη επενδύσεις σε μετοχές, ακίνητα και άλλα περιουσιακά στοιχεία. Το 2023, η συνολική αξία των περιουσιακών στοιχείων υπό τη διαχείρισή της εκτιμήθηκε σε πάνω από 2,7 δισεκατομμύρια ευρώ.
Επενδύσεις σε Μετοχές και Ακίνητα
Το Βατικανό διαθέτει επίσης σημαντικές επενδύσεις σε μετοχές, κυρίως στην Ιταλία και σε άλλες χώρες. Στο ιταλικό χρηματιστήριο, το πορτφόλιο αξίας 1,6 δισ. δολαρίων περιλαμβάνει επενδύσεις σε τομείς όπως οι τράπεζες, οι ασφάλειες, η χημική βιομηχανία, ο χάλυβας και οι κατασκευές. Ο Πάπας Φραγκίσκος έχει προωθήσει μεταρρυθμίσεις που στοχεύουν στη μεγαλύτερη διαφάνεια στη διαχείριση των οικονομικών, με σημαντική κίνηση το 2023 να εθνικοποιήσει όλα τα περιουσιακά στοιχεία των διαφόρων τμημάτων του Βατικανού.
Στον τομέα του real estate, το Βατικανό κατέχει πάνω από 5.000 ακίνητα παγκοσμίως. Περίπου 4.051 από αυτά βρίσκονται στην Ιταλία, με την πλειονότητα τους να εντοπίζεται στη Ρώμη. Πολλά από αυτά τα ακίνητα ενοικιάζονται σε υπαλλήλους της Εκκλησίας με χαμηλά ενοίκια ή χρησιμοποιούνται για θρησκευτικούς και κοινωνικούς σκοπούς.
– Στο Λονδίνο, το Βατικανό διαθέτει 27 ακίνητα σε περιοχές όπως το St James’s Square και η Kensington, με συνολική αξία περίπου 108,5 εκατομμυρίων ευρώ.
– Στο Παρίσι, η APSA διαχειρίζεται 737 ακίνητα που περιλαμβάνουν περιοχές όπως το Boulevard Saint-Michel, με συνολική αξία περίπου 595,5 εκατομμυρίων ευρώ.
– Στην Ελβετία, το Βατικανό κατέχει 140 ακίνητα με συνολική αξία άνω των 91 εκατομμυρίων ευρώ.
Επιπλέον, το Βατικανό διαθέτει ακίνητα σε πολλές άλλες πόλεις, συμπεριλαμβανομένης της Νέας Υόρκης, αν και οι λεπτομέρειες για αυτές τις τοποθεσίες είναι περιορισμένες. Σημαντική είναι η αναφορά στο Παλάτι του Καστέλ Γκαντόλφο, το οποίο έχει μετατραπεί σε μουσείο από το 2016.
Ασφαλιστικές και Τραπεζικές Επενδύσεις
Όσον αφορά τις ασφαλιστικές επενδύσεις, η ενασχόληση του Μπερναρντίνο Νογκάρα, οικονομικού διαχειριστή του Βατικανού τη δεκαετία του 1930, με την ασφαλιστική εταιρεία Assicurazioni Generali, τη μεγαλύτερη στην Ιταλία, έχει ενισχύσει σημαντικά τα οικονομικά του Βατικανού. Ο αντίκτυπος του Πάπα Φραγκίσκου έχει γίνει αισθητός μέσω μεταρρυθμίσεων που στοχεύουν στην ηθική διάσταση των επενδύσεων και τη μεγαλύτερη διαφάνεια. Αξιοσημείωτο είναι ότι το Βατικανό κατέχει ανεκτίμητα έργα τέχνης και πολιτιστικής κληρονομιάς, όπως η Cappella Sistina και έργα των Μιχαήλ Άγγελου και Ραφαήλ, τα οποία δεν είναι εμπορικά αποτιμημένα.