Συνέδριο για την Ορθόδοξη Εκκλησία και το Ολοκαύτωμα
Τιμώντας την 80η επέτειο από την απελευθέρωση των κρατουμένων στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, οι οργανισμοί The Wheel, «Ορθόδοξοι Χριστιανοί σε διάλογο με τους Ισραηλίτες», η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου και η Χριστιανική Δράση Ρώσων Φοιτητών – Ορθόδοξη Κίνηση Νέων συνδιοργάνωσαν ένα διαδικτυακό συνέδριο με τίτλο «Η Ορθόδοξη Εκκλησία και το Ολοκαύτωμα», το οποίο πραγματοποιήθηκε στις 23 και 24 Απριλίου 2025. Το συνέδριο περιλάμβανε τέσσερις συνεδρίες με ομιλίες διάρκειας 20 λεπτών και ανοιχτή συζήτηση στο τέλος κάθε ενότητας.
Αναγκαία Υπόμνηση του Ολοκαυτώματος
Την 23η Απριλίου, ο ραβίνος Δαβίδ Σάντμελ, εκπρόσωπος του Διεθνούς Συμβουλίου Χριστιανών και Εβραίων, αναφέρθηκε στο πλαίσιο του Ολοκαυτώματος, επισημαίνοντας την ανάγκη συνεχούς υπόμνησης, ιδίως μεταξύ των Ορθόδοξων Χριστιανών. Αναφέρθηκε στην αντιεβραϊκή ρητορική που συναντά κανείς σε αρκετούς ορθόδοξους ύμνους, καταδεικνύοντας παράλληλα την ορθόδοξη εμπειρία σχετικών διώξεων, περιλαμβανομένης της τρέχουσας κατάστασης στη Μέση Ανατολή. Ακολούθως, ο π. Τζέφρεϋ Ρέντι από το Πανεπιστήμιο του Τορόντο παρουσίασε το θεολογικό πρόβλημα που δημιουργεί το Ολοκαύτωμα στην Ορθόδοξη Χριστιανική παράδοση, εστιάζοντας στην περιορισμένη συμμετοχή των Ορθοδόξων στη σχετική θεολογική συζήτηση και στην ανάγκη για αυτοκριτική και μάθηση από άλλες παραδόσεις. Ολοκληρώνοντας αυτή τη συνεδρία, η Όλγα Μέγιερσον από το Πανεπιστήμιο Τζωρτζτάουν ανέλυσε τον υποσυνείδητο αντισημιτισμό που εμφανίζεται στη χριστιανική ύμνογραφία, με έμφαση στους ύμνους της Μεγάλης Παρασκευής.
Περιπτώσεις Ανθρωπισμού και Αλληλεγγύης
Στη δεύτερη συνεδρία, ο π. Χίλντο Μπος από την Εκκλησία Αγίου Νικολάου στο Άμστερνταμ μοιράστηκε οικογενειακές αναμνήσεις από περιπτώσεις χριστιανικής βοήθειας προς Εβραίους κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος στην Ολλανδία. Αυτές οι πράξεις ανθρωπισμού αναδεικνύουν την αλληλεγγύη ανθρώπων από διαφορετικά θρησκευτικά υπόβαθρα. Ο Ανδρέας Αλεξόπουλος από την Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών ανέφερε την περίπτωση της Αγίας Μαρίας Σκομπτόβα του Παρισιού και τον τρόπο που εφάρμοσε το μήνυμα του Ευαγγελίου στην πράξη, ενώ η Όλγα Λόσσκι παρουσίασε τον π. Κύριλλο Αργέντη, θίγοντας το γεγονός ότι πολλοί Χριστιανοί όταν αδιαφόρησαν για την τύχη των Εβραίων, απομακρύνθηκαν από το πνεύμα της χριστιανικής τους πίστης.
Η Συμπεριφορά των Εκκλησιών κατά τη Διάρκεια του Ολοκαυτώματος
Την 24η Απριλίου, η τρίτη συνεδρία εστίασε στη συμπεριφορά των επίσημων Ορθόδοξων Εκκλησιών κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος. Ο Ράστκο Λόμπαρ από το Ινστιτούτο Βαλκανικών Σπουδών ανέλυσε την αμφισβητούμενη διαδικασία της Σερβικής Εκκλησίας, που περιλάμβανε και στιγμές θαυμασμού για τον Ναζισμό, αλλά και ανθρωπιστικές πράξεις κατά τη διάρκεια της κατοχής της Σερβίας. Ο Ιονούτ Μπιλιούτσα από τη Ρουμανική Ακαδημία παρουσίασε αντίστοιχα παραδείγματα από τη Ρουμανία, όπου σημειώθηκε τόσο συμμετοχή του κλήρου στους διωγμούς, όσο και περιπτώσεις αλληλεγγύης προς τους Εβραίους. Ο Νίκος Κουρεμένος από την Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών ανέφερε τις αντίστοιχες δράσεις στην Ελλάδα, με πολλούς κληρικούς, συμπεριλαμβανομένου του Αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού, να βοηθούν στην προστασία των Εβραίων. Ο π. Φιλόθεος Μαρούδας τελείωσε την τρίτη συνεδρία αναλύοντας το Ολοκαύτωμα σε σχέση με τον διαθρησκειακό διάλογο και τη σύγχρονη βιοηθική.
Συζήτηση στους Στρογγυλούς Τραπέζους
Μετά τις παρουσιάσεις, ακολούθησε ανοιχτή συζήτηση υπό την καθοδήγηση της Ίνγκα Λεόνοβα από το περιοδικό The Wheel. Στη διάρκεια της, αναλύθηκαν τα διδάγματα που προκύπτουν από το Ολοκαύτωμα καθώς και η τρέχουσα κατάσταση των χριστιανικών κοινοτήτων στη Μέση Ανατολή, οι οποίες αντιμετωπίζουν προκλήσεις από την ισραηλινή κατοχή και τις πιέσεις του ισλαμισμού.
Η βιντεοσκόπηση της εκδήλωσης είναι διαθέσιμη στο κανάλι YouTube του περιοδικού The Wheel, στη διεύθυνση https://tinyurl.com/wheelshoah.