Ανακαλύπτοντας την Αρχαία Μάκιστο
Ο προορισμός μας είναι το πανέμορφο βουνό της Ηλείας, όπου με τον φίλο μας Χαράλαμπο Παπανδρινόπουλο, μέλος του ΕΟΣ Πύργου, περπατούμε ανάμεσα σε βουνά και μυστικά μονοπάτια της οροσειράς Λαπίθα. Καθώς ξεκινάμε από τον Πύργο, κατευθυνόμαστε προς τα Κρέστενα. Ένα μίλι πριν φτάσουμε, αφήνουμε τον κεντρικό δρόμο προς Ανδρίτσαινα και συνεχίζουμε προς Κυπαρισσία, με τις απολήξεις του ορεινού συγκροτήματος της Λαπίθας να είναι αριστερά μας.
Μετά από περίπου τέσσερα χιλιόμετρα από τη διασταύρωση, φτάνουμε στο Κάτω Σαμικό. Πριν το χωριό, παρατηρούμε έναν δρόμο που οδηγεί αριστερά προς έναν αρχαιολογικό χώρο, και αποφασίζουμε να τον ακολουθήσουμε. Ανυψωνόμαστε μέσα από πυκνό δάσος, προχωρώντας περίπου ενάμισι χιλιόμετρο. Εδώ συναντάμε μια πλατιά αλάνα με ένα μισοσκαμμένο πεδίο, και στα δυτικά, ένας δασικός δρομάκος ανηφορίζει ήρεμα προς την πλαγιά του δάσους.
Αφήνουμε το αμάξι μας και συνεχίζουμε με τα πόδια, ακολουθώντας ένα κακοτράχαλο μονοπάτι. Ελίσσεται στην πλαγιά με λεπτό χαλίκι, και στο τέλος του, σκαρφαλώνουμε σε έναν χορταριασμένο περίβολο. Εκεί αποκαλύπτεται ένα σκεπαστό χαντάκι, πιθανόν ταφικός τύμβος ή θεμέλιο παλαιοχριστιανικού ναού, που έχει καλυφθεί με λαμαρίνα. Η περιέργεια μας οδηγεί να το εξετάσουμε καλύτερα και παρά την αδυναμία μας να κατανοήσουμε πλήρως το σκοπό του, είναι σαφές ότι έχουμε βρει κάτι σημαντικό.
Από τον περίβολο και πάνω αρχίζει μια περιπέτεια γεμάτη εκπλήξεις. Από την αριστερή πλευρά του μονοπατιού, εντοπίζουμε το αρχαίο τείχος, ένα επιβλητικό κατασκεύασμα από κυκλώπιες πέτρες. Όταν φτάνουμε σε ξέφωτο, το θέαμα που αντικρίζουμε είναι κυριολεκτικά εντυπωσιακό. Το τείχος είναι εξαίρετα κτισμένο, με τετραγωνισμένες πέτρες τοποθετημένες με εκπληκτική τεχνική δημιουργία, αποδεικνύοντας την αρχιτεκτονική ικανότητα της εποχής. Από πάνω μας, στον βράχο της περιοχής, ξεπροβάλλει αυτό το θαύμα που έχει διατηρηθεί σε εξαιρετική κατάσταση.
Η Ιστορία της Αρχαίας Μάκι⟨ς⟩τος
Η προϊστορική ακρόπολη, χωρισμένη από κυκλώπεια τείχη, βρίσκεται στον λόφο του Κλειδιού, δυτικά της κλασικής πόλης. Αυτά τα τείχη προέρχονται από την μεσοελλαδική και υστεροελλαδική περίοδο, όπως αποδεικνύεται από την ύπαρξη θολωτών τάφων και ενός εκτεταμένου νεκροταφείου. Αξιοσημείωτα είναι και τα ευρήματα από κεραμικά και αγγεία που βρέθηκαν κατά τις ανασκαφές.
Κατά την κλασική εποχή, η ακρόπολη που βρίσκεται στον λόφο του «Ελληνικού» ξεχωρίζει, καθώς τα τείχη χρονολογούνται στον 4ο αιώνα π.Χ. Αυτή η στρατηγική θέση του λόφου απέναντι από τη λίμνη Καϊάφα προσφέρει εκπληκτική θέα στην περιοχή που εκτείνεται μέχρι τον Κυπαρισσιακό κόλπο.
Σκαρφαλώνοντας μέχρι την κορυφή της ακρόπολης, ανακαλύπτουμε νωρίτερα ότι τα τείχη κατά το παρελθόν φτάνουν μέχρι την κάτω πόλη που καταλήγει στη λίμνη της Αγουλινίτσας. Αυτό αποκαλύπτει ότι η αρχαία πόλη έζησε από τον 4ο αιώνα π.Χ. μέχρι τη ρωμαϊκή εποχή, διατηρώντας την ισχυρή της παρουσία στην περιοχή.
Το Όνομα και η Κληρονομιά
Η Μάκιστος, γνωστή από τα μυθικά χρόνια ως Αρήνη, κτίστηκε αρχικά από τους Πελασγούς και στη συνέχεια κατοικήθηκε από τους Έπειους, που τις έδωσαν το όνομα Σάμος. Οι Λέσβιοι την μετονόμασαν Μάκιστο, γεγονός που δείχνει την πολιτιστική συνέχεια της περιοχής.
Καθώς οι διαδοχικοί πολιτισμοί διαδόθηκαν, οι Ηλείοι αποφάσισαν να διατηρήσουν το όνομα Σαμία ή Σαμικό, για να διατηρήσουν τη σύνδεση με τις παλιές ονομασίες. Ο Παυσανίας αναφέρεται στην περιοχή ως Σαμία, επιβεβαιώνοντας τη συνέχεια και την κληρονομιά που καλύπτει αιώνες.
Η αρχαία Μάκιστος, ή Σαμία, βρίσκεται σε στρατηγική θέση νότια της λίμνης Καϊάφα, και σήμερα εκφράζει την πλούσια ιστορία και αρχιτεκτονική κληρονομιά που φέρνει στην επιφάνεια την εξέλιξη των τοπικών πολιτισμών. Τα λείψανα της ακρόπολης, που σήμερα επιβιώνουν, προσφέρουν μία μοναδική ευκαιρία να βιώσουμε την ιστορία και την αίγλη ενός ξεχασμένου πολιτισμού, που αντλεί τις ρίζες του πίσω στους αιώνες της αρχαιότητας.
Η εμπειρία από την επίσκεψη στην αρχαία Μάκιστο παραμένει χαραγμένη στις μνήμες μας, καθώς πατούμε σε χώματα που έχουν ιστορία χιλιάδων ετών, γυρίζοντας πίσω το χρόνο και ανακαλύπτοντας την αρχαία ζωή που υπήρξε σε αυτόν τον μαγικό τόπο.